Lage temperatuur verwarming (LTV) is een vorm van ruimteverwarming waarbij de aanvoertemperatuur maximaal 55°C bedraagt. Combineer je een warmtepomp met lage temperatuur verwarming, dan worden bij voorkeur nóg iets lagere temperaturen gehanteerd.

LTV werkt op dezelfde manier als ‘gewone’ verwarming, alleen is de aanvoertemperatuur van het cv-water veel lager. Daarom wordt als afgiftesysteem vaak lage temperatuur vloerverwarming toegepast. Ook worden vaak speciale lage temperatuur radiatoren of LT-convectoren toegepast. LT-radiatoren kunnen dezelfde afmetingen hebben als traditionele radiatoren, maar hebben vaak meer lamellen zodat ze de warmte beter kunnen afgeven. LT-convectoren blazen de warmte de ruimte in, waardoor de warmte zich sneller verspreidt. Doordat een lage temperatuur afgiftesysteem de warmte heel gelijkmatig afgeeft aan een ruimte, wordt lage temperatuur verwarming als comfortabeler ervaren dan verwarming met een hoge aanvoertemperatuur

Let op

Lage temperatuur verwarming reageert trager dan traditionele radiatoren en is daardoor beter geschikt om een woning op temperatuur te houden dan om snel een groot temperatuurverschil te overbruggen. Daarom is het bij LTV raadzaam om nachtverlaging – het ‘s nachts lager instellen van de thermostaat – zoveel mogelijk te beperken. Hierbij geldt: hoe slechter de woning is geïsoleerd – en dus hoe hoger het warmteverlies – hoe meer dit van toepassing is.

Een warmtepomp onttrekt energie aan een hernieuwbare bron: de bodem, de buitenlucht of ventilatielucht. In de warmtepomp wordt de temperatuur van deze gratis warmte verhoogd tot bruikbare warmte voor het opwarmen van cv-water. Hierbij verbruikt de compressor van de warmtepomp elektrische hulpenergie en hierbij geldt uiteraard: hoe lager de aanvoertemperatuur van het cv-water kan zijn, des te lager is ook het energieverbruik van de warmtepomp. Een warmtepomp levert daarom een aanzienlijk hoger rendement in combinatie met lage temperatuur verwarming.

Voorbeeld

Bij een aanvoertemperatuur van circa 35°C renderen de warmtepompen van gemiddeld 30% beter dan bij een aanvoertemperatuur van 55°C!

Het loont dus zeker om bij het systeemontwerp nauwkeurig te berekenen wat de minimaal benodigde aanvoertemperatuur moet zijn. Daarnaast is het goed om bij de samenstelling van het afgiftesysteem rekening te houden met het gegeven dat voor BENG aan een installatie met lage temperatuur vloerverwarming een hoger systeemrendement wordt toegekend dan aan lage temperatuur verwarming met radiatoren. Lage temperatuur vloerverwarming levert hierdoor meer BENG-winst op dan lage temperatuur radiatoren!

Om een woning comfortabel en energiezuinig te kunnen verwarmen met een warmtepomp met LTV, moet het warmteverlies van de woning zoveel mogelijk worden beperkt. Bij nieuwbouwwoningen is dit uiteraard al het geval, aangezien het woningontwerp moet voldoen aan de laatste BENG-eisen (voorheen EPC-eisen).

Om bij renovatie en verduurzaming van bestaande bouw een warmtepomp met lage temperatuur verwarming te kunnen toepassen, moet de woning goed geïsoleerd zijn. Vaak wordt het volgende criterium als vuistregel gehanteerd:

• Woning gebouwd vanaf 2010: isolatie is goed tot zeer goed;
• Woning gebouwd tussen 1995 en 2010: isolatie is redelijk tot goed;
• Woningen van vóór 1995: isolatie moet worden beoordeeld.

Verbetering van de isolatiewaarde van een woning kan onder meer worden gerealiseerd door het aanbrengen van dak-, gevel- en vloerisolatie, het plaatsen van isolerende beglazing en het opheffen van koudebruggen, kieren en naden. Daarnaast is het voor een goed binnenklimaat aan te raden om de woning te voorzien van een goed ventilatiesysteem (bij voorkeur gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning). Is een woning opgetrokken uit spouwmuren, dan is het na-isoleren van de gevels doorgaans eenvoudig en kan dit op elk gewenst moment worden uitgevoerd. Voor isolatiemaatregelen die meer impact hebben, is een natuurlijk moment – zoals gepland groot onderhoud, vervanging van een defecte cv-ketel of een verbouwing – kostentechnisch gezien vaak het beste moment.

Een warmtepomp met lage temperatuur verwarming biedt veel voordelen, zoals:

• Een gasloze oplossing is beter voor het milieu;
• Het hoge rendement verlaagt de energiekosten voor de gebruiker;
• Door de lage aanvoertemperatuur is er geen ‘stofschroei’, wat resulteert in gezondere binnenlucht;
• De gelijkmatige warmteafgifte biedt meer comfort.

Voor het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad zijn – zowel voor particuliere woningeigenaren als voor corporaties – onder andere de volgende landelijke subsidieregelingen beschikbaar:

• Investeringssubsidie duurzame energie - (ISDE)(*)
• Subsidie energiebesparing eigen huis - (SEEH)(*)
• Energie investeringsaftrek - (EIA)

Kijk voor de overige subsidies op rvo.nl.

Tot slot geldt voor de kosten van arbeid op locatie ten behoeve van het aanbrengen van dakisolatie, gevelisolatie, vloerisolatie, het plaatsen van isolerende beglazing en schilderwerk een verlaagd btw-tarief van 9%.

(*) Per 1-1-2021 gaat de SEEH (subsidie op isolatie) op in de ISDE (subsidie op warmtepompen en zonneboilers).

Een warmtepomp met lage temperatuur verwarming is bij uitstek geschikt voor toepassing in nieuwbouw. Maar ook bestaande bouw biedt goede kansen voor verduurzaming door het installeren van een warmtepomp met LTV. Voor de verwarming is het dan wél belangrijk om het warmteverlies van de te renoveren woning daarbij zoveel mogelijk te beperken door middel van na-isolatie. In beide gevallen kan de gebruiker rekenen op optimaal klimaatcomfort tegen aantrekkelijke lage energiekosten!

Benieuwd hoe je lage temperatuur verwarming kunt toepassen in jouw project? Vraag dan hieronder projectadvies aan.